Podatki w Norwegii

Drukuj
Henryk Piątkowski

Od kilku dni otrzymujemy telefony od marynarzy z zapytaniami dotyczącymi tego, co związek zrobił bądź zamierza zrobić w sprawie opodatkowania od 1 stycznia 2011 roku podatkiem dochodowym od osób fizycznych ich przychodów z pracy na statkach NIS.
Niektórzy z zainteresowanych, choć słusznie rozgoryczeni takim rozwojem sprawy, rzeczywiście chcą się dowiedzieć co związek ma w tym temacie do powiedzenia. Inni jednak, chociaż na wstępie zadają podobne pytanie, nie chcą usłyszeć odpowiedzi. 
Pod umieszczonym poniżej linkiem znajdą Pastwo kilka słów informacji i wyjaśnień. Szczególnie dla tych, którzy nie chcą słuchać, może zechcą przeczytać.

Dla przypomnienia i/lub wyjaśnienia kilka zdań wstępnych:

Po pierwsze:
Sprawy dotyczące podatków od dochodów osobistych są wyłączną domeną rządu (MF). Związek zawodowy ma prawo jedynie do opiniowania projektów aktów prawnych. Opinia ta może, ale nie musi być przez rząd wzięta pod uwagę. Dotyczy to zresztą całego systemu tworzenia prawa.

Po drugie:
Podatek dochodowy, a uprawnienia do korzystania z ubezpieczenia społecznego to dwie różne rzeczy. Aby można było skorzystać z takich świadczeń jak: emerytura, renta, opieka zdrowotna, ubezpieczenia wypadkowego, czy chorobowego trzeba opłacić składkę do ZUS, a nie podatek w urzędzie skarbowym.

Po trzecie:
Umowa polsko – norweska o ubezpieczeniach społecznych i znany Państwu W-NOR, to ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Pozostałe z wymienionych wyżej tytułów ubezpieczenia w czasie zatrudnienia na statku NIS zapewnia PandI według zasad opisanych w CBA.

Po czwarte:
Zawarta przez rządy Polski i Norwegii nowa umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jest, z punktu widzenia prawa, z tym prawem zgodna.

Po piąte:
Fakt, że umowa ta wprowadza rozwiązania niekorzystne dla polskich marynarzy zatrudnionych na statkach NIS nie powoduje jej niezgodności z prawem.

Po szóste:
Co do ewentualnego zaskarżenia tej umowy do sądu sprawa ma się następująco. Możliwość złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o uznanie umowy za niekonstytucyjną owszem istnieje, ale po wyczerpaniu postępowania we wszystkich kolejnych instancjach sądowych i uprawomocnieniu się postanowienia. Niestety, według posiadanych przez nas opinii prawnych, związek nie jest podmiotem uprawnionym do występowania jako strona w takim postępowaniu. Może to zrobić wyłącznie zainteresowany obywatel. Oczywiście związek będzie tu świadczył możliwe najdalej idącą pomoc prawną.

Po siódme:
Zgodnie z posiadanymi przez nas informacjami obowiązująca dzisiaj umowa podatkowa (do 31.12.2009) uznaje, że polscy marynarze zatrudnieni na statkach NIS podlegają przepisom podatkowym w Polsce, a wysokość podatku powinna być wyliczona w oparciu o metodę wyłączenia z progresją.


Co się działo z umową polsko – norweską o podatkach :

1. 26.03.2007

Na zapytanie z Ministerstwa Infrastruktury OZZOiM opiniował projekt konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania, w którym nie było żadnych zmian w stosunku do istniejących dzisiaj rozwiązań.
Proponowaliśmy, aby w celu uniknięcia jakichkolwiek możliwości interpretacyjnych wprowadzić jednoznaczny zapis stanowiący, że dochody otrzymywane w Norwegii so opodatkowane wyłącznie w Norwegii.

I tu nastąpiła długa przerwa w temacie, jak się później okazało tylko dla publiczności. Bowiem w zaciszach gabinetów w MF prace trwały.

2. Listopad/grudzień 2009

Sprawa podatków wróciła na przełomie listopada i grudnia 2009 roku, kiedy okazało się, że we wrześniu 2009 roku rządy podpisały nową umowę, w której na życzenie rządu Norwegii zawarto zapis opodatkowujący wyłącznie w Polsce dochody polskich marynarzy osiągane na statkach NIS, a proces ratyfikowania tej umowy przez polski parlament jest na ukończeniu.

W stanowisku związku skierowanym do MF oprotestowaliśmy sposób wprowadzenia umowy (bez konsultacji jej zapisów) jak i wskazywaliśmy następujące argumenty na potrzebę jej zmiany, tj. powrotu do rozwiązań dotychczas istniejących:
a) odejście przez rząd polski od zapowiadanego powszechnego stosowania zasady wyłączenia z progresją przy opodatkowywaniu dochodów polskich obywateli uzyskanych poza granicami Polski, (ostatnio taką metodę zawarto w nowych umowach podatkowych z: Wielką Brytanią, Niemcami, Austrią, Finlandią, Danią),
b) możliwość kolizji przepisów w przypadku, gdy armator statku NIS jest zarejestrowany np. w Singapurze,
c) niejednakowe traktowanie obywateli polskich zatrudnianych w tym samym państwie (NIS i NOR),

Ministerstwo nie podzieliło naszych uwag.

3. Grudzień 2009/styczeń 2010

W międzyczasie sprawą staraliśmy się zainteresować posłów członków sejmowej Podkomisji ds. transportu lotniczego i gospodarki morskiej oraz Parlamentarnego Zespołu ds. gospodarki morskiej kierując do nich korespondencję zawierająca treść konwencji i pismo OZZOiM do Ministra Finansów – dotychczas bez odzewu.

Zwróciliśmy się także do Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza o spotkanie w tej sprawie. Spotkania wprawdzie nie było, ale Marszałek wypowiedział się na ten temat na posiedzeniu Senatu, gdy umowa była przedmiotem obrad tej Izby Parlamentu.
Parlament ostatecznie przyjął ustawę ratyfikującą ww. konwencję. Na posiedzeniu Senatu senatorowie Bogdan Borusewicz i Leon Kieres zaprezentowali zastrzeżenia strony związkowej odnośnie samej Konwencji jak i trybu pracy nad nią – tzn. braku należytej konsultacji społecznej i naruszenie norm dialogu społecznego przez stronę rządową. Wezwali Ministra Finansów do rozwiązania problemu, jaki powstał na skutek winy negocjatorów ze strony Polski.

Nie jest nam znana jakakolwiek reakcja rządu w tej sprawie.

4. Styczeń/luty/marzec 2010

Podejmowanie formalnych i nieformalnych prób doprowadzenia do spotkania z premierem Tuskiem i ministrem Bonim i równolegle z opiniotwórczymi politykami rządzącej koalicji.

Bez rezultatu.

5. Marzec 2010

W dniu 23 marca 2010 roku miało miejsce spotkanie z Senatorem Kazimierzem Kleiną. W spotkaniu brał także udział Pan Piotr Masny – Przewodniczący APMAR. Tematem spotkania były: projekt ustawy o pracy na morskich statkach handlowych, problemy wokół marynarskiego rynku pracy, ubezpieczenia społeczne i podatki dochodowe marynarzy.
Poinformowaliśmy Pana Senatora o naszych zastrzeżeniach do projektu ustawy, braku rozstrzygnięć dotyczących ubezpieczeń społecznych, niewłaściwych regulacjach rynku pośrednictwa i skutkach decyzji Rządu odnośnie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania na przykładzie umowy polsko-norweskiej.
Pan Senator zaproponował, by przygotować i przesłać mu podstawowe informacje, w oparciu o które mógłby zgłosić formalne zapytanie do Rządu RP.
Zaproponował także zorganizowanie przez siebie seminarium na tematy marynarskiego rynku pracy w Senacie z udziałem zaproszonych przez niego przedstawicieli polskiej administracji rządowej i polityki.

Wspólnie z przedstawicielami APMAR przygotowaliśmy oczekiwane przez Senatora Kazimierza Klejnę materiały, w których, korzystając także z opracowań europejskich, np. przygotowanego przez ECSA raportu na temat realizacji przez poszczególne kraje członkowskie UE wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie pomocy państwa dla żeglugi, w którym Polska wypada bardzo słabo, podkreśliliśmy potrzebę przepytania rządu w następujących sprawach:

a) Które z zawartych w wyżej wymienionych Wytycznych Wspólnoty Europejskiej dozwolone środki pomocy państwa znalazły zastosowanie w przedmiotowej Ustawie?
b) W jaki sposób Rząd zamierza uregulować status podatkowy i narodowy system ubezpieczeń społecznych w stosunku do około 30 tyś. polskich marynarzy pracujących za granicą, zapewniając im jednocześnie konkurencyjność na międzynarodowym rynku pracy?
c) Czy, a jeśli tak to jakie działania zostaną podjęte w celu ochrony miejsc pracy polskich marynarzy po wejściu w życie 1.01.2011 nowej Konwencji podatkowej pomiędzy Polską a Norwegią?
d) Czy w toku prac nad Ustawą wzięto pod uwagę istniejący w Polsce rynek pośrednictwa pracy dla marynarzy i konieczność jego uregulowania, zarówno w zakresie prowadzenia działalności jak i certyfikacji, zgodnie z Międzynarodową Konwencją o Pracy na Morzu?
e) Czy Rząd przeprowadził analizę wpływu Ustawy o pracy na morskich statkach handlowych na atrakcyjność polskiej bandery i jej powiązania z Ustawą o podatku tonażowym?

Powyższe pytania pozostają nadal otwarte.

Pewnym inicjatywom stanęła niewątpliwie na drodze tragiczna w skutkach katastrofa w Smoleńsku i na dłuższy czas zajęła pierwszoplanowe miejsce w polskiej polityce i nie tylko.

Pozytywnym efektem spotkania z senatorem Kazimierzem Kleiną była zapowiedź jego udziału w seminarium w Sopocie oraz udziału w nim wiceministra Grabowskiego z MF.

6. Maj 2010

W czasie seminarium w Sopocie temat podatków i ubezpieczeń społecznych były w zasadzie podstawowymi. Dlatego tak ważne było uczestnictwo MF i ZUS czy MPiPS. Przedstawiciel MF był obecny, dzięki osobistej interwencji senatora Kleiny, ale ZUS i MPiPS nie zareagowały na zaproszenie – widocznie nie miały nic do powiedzenia, albo miały się czego wstydzić.
Na seminarium norwescy pracodawcy, nawet jeśli nie wiedzieli o tym wcześniej, dowiedzieli się publicznie i do tego z pierwszej ręki zarówno o tym kto był pomysłodawcą dyskutowanego zapisu w umowie podatkowej i jakie w tej sprawie jest stanowisko związku.
W wypowiedziach ministra Grabowskiego mieliśmy okazję poznać, przynajmniej częściowo, zamiary rządu w odniesieniu do podatków. Wynikało z nich, że resort bierze pod uwagę potrzebę innego niż powszechne rozwiązania marynarskich podatków.
 Związek przedstawił swoje stanowisko odnośnie podatków marynarskich jak i w kwestii ubezpieczeń społecznych. Takie samo stanowisko związek prezentował już wcześniej, w ramach prac nad zmianą ustawy o pracy na morzu (od jesieni 2008 do wiosny 2009) i w ramach prac Zespołu Trójstronnego ds. Żeglugi i Rybołówstwa (czerwiec 2009).
 Związek opowiada się za zastosowaniem w stosunku do polskich marynarzy zatrudnianych przez wszystkich pracodawców, niezależnie od bandery statku i miejsca siedziby pracodawcy, 0% stawki podatku dochodowego i 0% składki na ubezpieczenia społeczne z zachowaniem prawa do pełnego korzystania do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

7. Odnotowaliśmy następnie wakacyjną przerwę w pracach rządu i parlamentu

8. Październik 2010

W ramach prac Zespołu Trójstronnego (5.10.2010) postawione zostały kolejne wnioski związku odnośnie uregulowania spraw podatku dochodowego i ubezpieczeń społecznych w projekcie ustawy o pracy na morzu, który jest nadal przedmiotem uzgodnień między poszczególnymi ministerstwami. MF już nie jest skłonne do akceptacji innego rozwiązania dla marynarskich podatków.